TARİHİ: İlçe Basmil Kabilesi adı altında, Urfa ve şimdiki Arak Mezopotamya yöresinden gelenler tarafındankurulmuştur. Bismil’de çıkan eski mezar taşları 250-400 yıllıktır. Halkının önemli bir kısmı da Türmendir.
Diyarbakır'ın kuzeybatısında olan Çermik kaplıcalarıyla tanınmış ünü tüm yurda yayılmış güzel ve yemyeşil bir ilçemizdir. Dünyanın her yanından insanlar şifa bulmak amacıyla bu kaplıcalara gelirler.
Cumhuriyetin ilk yıllarında Diyarbakır merkeze bağlı şirin bir köy olan Çınar 23 Haziran 1937 yılında bağımsız ilçe haline gelmiştir. Birçok uygarlığa yerleşim merkezi olan Çınar Diyarbakır İl Merkezine en yakın (32 km) coğrafi açıdan Diyarbakır'ın en büyük
Diyarbakır'ın en yeni ilçelerinden olan Çüngüş dağlar arasına sıkışmış bu tanımıyla ekmeğini taştan çıkaran bir ilçemiz olmuştur. ilçenin tarihi çok eskidir daha önceleri Elazığ'a bağlı iken 1934 yılında Diyarbakır'a bağlanmış 1953 yılında ilçe olmuştur. Halkı son derece çalışkan ve konukseverdir.
Dicle ilçesi Diyarbakır'a 92 km uzaklıktadır. Kuzeyi Elazığ ilinin Palu ilçesi doğusu Hani ilçesi güneyi Diyarbakır ilinin merkez ilçesi batısı Ergani ve Maden ilçeleri ile çevrilmiştir.
Köklü ve zengin bir geçmişe sahip olan Eğil ilçesi tarih içinde de önemli bir yer işgal etmiştir. Asur kalesinin adından da anlaşılabileceği gibi Asurlular'ın da ötesine ulaşan bir geçmişi vardır.
Ergani çok eski bir şehir olup kuruluş tarihi belli değildir. Yunus Peygamberin kurduğu rivayet edilse bile bu rivayet çok esaslı bir kaynağa dayandırılmamıştır.
Diyarbakır'ın kuzeyinde 97 kilometre uzaklıktadır. İlçenin kuruluş çok eskilere dayanmakta Hani adını Hurriler döneminden kalma olduğu sanılmaktadır. Asur Hükümdarı Asur Nasir-Pal ile yaptıkları savaşta yenilerek dağılan Nirbillerin yerleşim merkezilerinden biridir.
Diyarbakır'ın kuzey-doğusunda 72 kilometre uzaklıktadır. Toplan alanı 419 km2'dir. Bu alan içerisinde 24 köy ile 37 mezra bulunmaktadır. Lice, doğ ve güneyinde Silvan, batısında Kocaköy, güneybatısında Diyarbakır İl merkezi bulunmaktadır.
Kocaköy ilçesi Diyarbakır şehir merkezinin kuzey-doğusunda olup, Diyarbakır-Bingöl karayolunun 65. kilometresinde kurulmuş bir yerleşim merkezidir.
Diyarbakır'ın kuzey-doğusunda 128 kilometre uzaklıktadır. Volkanik ve sarp bir arazi üzerine kurulmuştur. Eski adı "Baş Kale" anlamına gelen "Pasur"dur.
Diyarbakır'ın kuzey-doğusunda 95 kilometre uzaklıktadır. Lice ilçesinde M.Ö. ve sonrasına ait çok önemli tarihi kalıntılar vardır. Bu kalıntılardan bölgenin uzun süre Asur ve Nirbiler ile Doğu Seferine çıkan İskender ordularının egemenliği altında kaldığı görülür.
Diyarbakır'ın doğusunda 82 kilometre uzaklıktadır. Ortaçağın önemli merkezlerinden biri olan Silvan'ın ne zaman kurulduğu ve kalesinin ne zaman yapıldığı kesin olarak bilinmemekle birlikte, Diyarbakır kadar eski ve Diyarbakır tarihiyle yaşıt olduğu söylenebilir.
Sur ilçesi; 2008 yılında, 5747 sayılı Kanunla, Diyarbakır’ın en eski yerleşim merkezinde kurulmuştur. Sur İlçesi adını, ilçe merkezi ile çevirili bulunan Diyarbakır Sur’larından almıştır.